Cyborium to niewielka puszka, służąca do przechowywania i przenoszenia komunikantów. Pierwotnie słowo to oznaczało popularne w starożytnym Egipcie i na Bliskim Wschodzie naczynie wykonane z łupiny lotosu lub takie, któremu nadany podobną formę.
Puszki na komunikanty
Na przestrzeni dziejów zmieniał się zarówno kształt cyborium, jak i sposób jego zdobienia. W Bizancjum była to zazwyczaj okrągła puszka z pokrywą, często wykonana z półszlachetnych kamieni lub kosztownych gatunków drewna, często z misternie rzeźbionymi scenami. W czasie gotyku zaczęto dodawać do cyborium podwyższenie, najczęściej w postaci nóżki, a w baroku przyjęło kształt przypominający kielich z pokrywą, zakończoną najczęściej krzyżem lub wizerunkiem hostii. Cyborium w tej postaci spotykamy do dzisiaj w kościołach najczęściej, choć nie jest to forma obowiązująca i czasami można również zobaczyć proste, okrągłe cyboria bez nóżki. Obecnie, jak wszystkie naczynia liturgiczne, cyborium powinno być wykonane z trwałych i szlachetnych materiałów, oraz pozłacane przynajmniej wewnątrz. Dopuszczalne jest także wykonanie naczynia z innych materiałów, które w konkretnej kulturze uważane są za szczególnie szlachetne np. z kamieni szlachetnych i półszlachetnych albo kości słoniowej.
W cyborium umieszczonym w tabernakulum są przechowywane tzw. małe komunikanty, które w czasie mszy rozdawane są wiernym. Obok monstrancji jest naczyniem właściwym do adoracji Najświętszego Sakramentu. Od 1614 roku przed umieszczeniem w tabernakulum naczynie jest dodatkowo przykrywane misternie zdobioną sukienka, nazywaną także welonem. Nazwy cyborium (tzw. małe cyborium) używa się też w odniesieniu do niewielkiej puszki do przenoszenia kilku komunikantów np. dla chorych.
