Kustodia jest niewielkim naczyniem liturgicznym, służącym do przechowywania w tabernakulum konsekrowanej tzw. wielkiej hostii. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa custodiare, co znaczy chronić, strzec, ukrywać. W czasie adoracji Najświętszego Sakramentu hostię wyjmuje się właśnie z tego naczynia, żeby wystawić ją w monstrancji, a po zakończeniu ponownie umieszcza w kustodii i wstawia do tabernakulum. Jeżeli w kościele z jakiegoś powodu brakuje monstrancji, można wystawić Najświętszy Sakrament również w tym naczyniu. Kustodia może też być używana w zastępstwie monstrancji podczas procesji. Do właściwego umocowania hostii w kustodii służy tzw. melchizedek w kształcie półksiężyca.
Kustodia – wykonanie
Kustodie mają różne kształty. Najczęściej spotykane są okrągłe na nóżce, prostokątne lub w kształcie domku. Z przodu zazwyczaj posiadają przeszklone drzwiczki, pozwalające na adorację natychmiast po otwarciu tabernakulum. W krakowskiej Pracowni Brązowniczej Sacrum spotyka się także kustodie przeszklone po obu stronach oraz bez przeszklenia. Przeważnie kustodie są bogato zdobione, aby pokreślić ich sakralny charakter, choć bywają również naczynia proste, o minimalistycznym wzornictwie. Wykonuje się je z metali szlachetnych i półszlachetnych- obecnie najczęściej spotyka się mosiężne ze srebrnymi i pozłacanymi elementami. Wnętrze kustodii koniecznie musi być pozłacane. Na szczycie zazwyczaj znajduje się niewielki krzyż, często wykonany ze złota lub pozłacany. Częstym motywem zdobniczym okrągłych kustodii są też złote promienie, które sprawiają, że przypomina mniejszą monstrancję.
